SOME POEMS BY HOFSHTEYN
by Viktor Matyevsky
These are some translated poems by the great Soviet-Yiddish master Dovid Hofshteyn, who was killed along with the other most prominent representatives of the Yiddish literary culture of the Soviet Union in 1952, on the so-called Night of Murdered Poets. These poems come from the collection Ikh gloyb (“I believe”) which was published by the Yiddisher Kultur Farband in New York in 1945. My copy, which I bought from the Yiddish Book Center, bears a stamp indicating that it was once owned by the yidishe shul in meksike/Collego Israelita de Mexico.
איך גלויב
1
,יאָ, איך בין גרויס דערמיט
וואָס איך געהער
צום פֿאָלק, וואָס ווערט ניט מיד
און בויט
.און גלויבט
,כּדי אומשטערבלעך זײַן
ניט אומבאַדינגט
! איז זײַן שוין טויט
,אײן דור אין אָפּגרונט זינקט
,אײן אויסברוך נאָך דעם צוײטן גײט
און ווידער ווערט
,צעזײט, צעשפּרײט
,צעשטויבט
– וואָס שוין אינײנעם איז געווען
,און דאָך מײַן פֿאָלק גלויבט
אַז אויב
באַשערט
– ,איז בײַזײַן אומעטום
צי הײסט עס זען
! ? אינערגעץ ניט
עס קען צום אומעטום
! אַן ערגעץ זײַן
און גראָד אין סאַמע מיט
!פֿון וועלט
עס קען
צום אומעטום
– אַן ערגעץ זײַן
,דער זעלבער ערגעץ, דער
וואָס אים געדענקט
– ,די גאַנצע וועלט
,נאָר פֿון דער וועלט נאָך מער
אין פּאַלאַץ, אין געצעלט
מײַן פֿאָלק געדענקט
.אויף יעדן קער
דער אָנדעק גליט
,אין יעדער טרער
,און איך בין גרויס דערמיט
. . . וואָס צו דעם פֿאָלק כ׳געהער
2
יאָ, איך בין גרויס
נאָך מער, נאָך מער
,דערמיט
וואָס איך געהער
,צו די
וואָס זײ איז אויסגעפֿאַלן דער באַשער
זיך האַרטעווען און שטאָלן זיך
.אין קאַמף, אין שטאָלצער מי
איך בין אַ ייִד
; פֿון נײַעם שניט
אַזויפֿיל ערגעצן האָב איך געזען ביז הער
,און יענעמס ערגעץ אויך
,אָט דעם
,וואָס גלאַנצט אין יעדער טרער
נאָר כ׳האָב אין זיך שוין מוט
,נאָר כ׳בין באַוואָפֿנט מיט געווער
וואָס גיט מיר כּוח
,דורך רויך
דורך בלוט
די ווײַט פֿון צײַט דערזען
.אין קלאָרער העלער שײַן
אין שײַן, וואָס איצט
נאָר פֿונקעווײַס ערשט בליט
,און איך בין גרויס דערמיט
וואָס איך געהער
,צו די
וואָס לעבן מיט דעם פֿלאַמיקן באַגער
פֿון אַלע ערגעצן
וואָס כ׳האָב געזען ביז הער
אין העלער שײַן דערזען
,דעם גרויסן הי
– מײַן גרויסע הײם
I believe
1
Yes, I am great because,
because I belong
to the people, that does not grow tired
and builds
and believes.
To be immortal –
is not necessarily
to be dead already.
One generation sinks into the abyss,
one outburst follows the next,
and what was once whole is
scattered, dispersed,
reduced to dust
again –
but my people still believes
that, if
it’s destined,
presence is everywhere
then what does
nowhere mean?
There can be a somewhere
everywhere!
Even in the very middle
of the world!
There can
be a somewhere
everywhere –
that same somewhere that
the whole
world remembers, –
but more than the world remembers
it, my people remembers it
at every turn in
palaces and tents.
The memory glows
in every tear and
I am great because
I belong to the people.
2
Yes, I am great
more and more
because,
because I belong
to those,
whose lot it is
to toil and to steel themselves
in battle, in proud struggle.
I’m a Jew of
the new cut;
I’ve seen so many somewheres
And also that one’s somewhere,
that one,
who shines in every tear,
but I already have courage in me,
but I’m armed with that shield,
that gives me strength
through smoke,
through blood
the faraway of time sighted
in the clear light of day.
In light, that only now
blooms in sparking white
and I am great because,
because I belong
to those,
who live with the fiery desire
of every somewhere,
that I’ve seen till now
sighted in the clear light
that great here
my great home –
⁂
.פֿון בערג גײט אַ שטורעם
דאָרט פֿאָכעט מיט פֿײַער
אַ מעכטיקער אָרעם
,אויף קנויליקע הויכן
און טרײַבט אין די הײלן
! דעם חושך פֿון וועלט
,אויב דו ביסט אין שטילקײט
. . . איז שטילקײט מיר טײַער
,נאָר ס׳ציט מיר אויך שטורעם
,און פֿײַער אין רויכן
און ענגקײט פֿון הײלן
. . . ! און חושך פֿון וועלט
1912
⁂
A storm from the mountains.
There fans a mighty
arm with fire
on gnarled heights,
and drives into caves
the gloom of the world.
If you are still,
then stillness is precious.
But storm is drawn to me
and the fire in smoke,
and the narrow of caves,
and the gloom of the world.
⁂
אַ ווײַטער דאַך-פֿענצטער פֿאַרכאַפּט האָט אויף זײַן גלאַט
.אַ שטיקל זונען-בראַנד, וואָס זינקט און זינקט
.ס׳איז טיף אין האַרבסט. דער לעצטער בלעטער-פֿאַל
,איך שטײ ווי אויף דער וואַך
,און ס׳וואַרט מײַן בליק
ביז ס׳וועט די ציִונג-קראַפֿט פֿון ערד
זיך נאָכאַמאָל באַמיִען
פֿון פֿײַכטער צווײג
.אַ געלע בלאַט אַראָפּצוציִען
1912
⁂
On its smooth a distant skylight seized
a piece of burning sun that sinks and sinks.
It’s deep autumn. The last falling leaves.
I stand like I’m on watch,
and my gaze waits
for the earth’s pull
to work a
yellow leaf down
from a damp twig.
אין וועג
,כ׳וועל שווערן, אָט אָ דאָ בין איך געווען אַמאָל
און ס׳האָבן אָפּגעשפּיגלט מײַנע אויגן
,אי אָט דעם וואַלד, אי אָט דעם טאָל
.אי אָט דעם זאַמד, וואָס האָט זײַן גרונט פֿאַרצויגן
,עס סקריפּעט שטיל די ראָד
און הילכיק לאַכט אין מיר
.מײַן מענטשלעכער, מײַן מעכטיקער זיכרון
אָ, ער געדענקט נאָך יעדן קער
. . . אויף יעדן וועג פֿון אַלע מײַנע יאָרן
! איך שווער, איך שווער, עס איז געשען . . .
אין טרוים, אין אַנדער אורגעשטאַלט
,איך האָב דעם טאָל געזען
איך בין געווען
. . . אין אָט דעם וואַלד
On the Way
I could swear I’ve been here before,
and my eyes have mirrored
this valley, and this forest
and this sand that veils its soil.
The wheel grinds in silence,
and through me thunders
human memory’s cacophonous laughter.
It still remembers every turn
on every road I’ve ever journeyed.
I swear, I swear it’s true.
I’ve seen this valley, in some form,
in a dream,
and I’ve traversed
this very forest.